Raport “Między Kresami a Kulturą. Polskie soft power na kierunku wschodnim” autorstwa Kacpra Dziekanaprzygotowany na konferencję „Polska Polityka Wschodnia 2024” diagnozuje stan polskiej dyplomacji publicznej i kulturalnej skierowanej do państw Europy Wschodniej, w szczególności Ukrainy i Białorusi, a w dalszej kolejności Rosji, Kaukazu Południowego i Azji Centralnej. Autor określa kierunek wschodni jako tradycyjny obszar oddziaływania polskiego soft power. W jego ramach według autora ważną- czasami zbyt dużą- rolę odgrywają kwestie historyczne. Celem polityki Polski pozostaje także od 1989 r. wspieranie demokratyzacji i modernizacji tych krajów i ich integracji lub przynajmniej współpracy z Zachodem.
Autor opisuje szereg instytucji odpowiedzialnych za prowadzenie polskiej dyplomacji publicznej i kulturalnej. Przede wszystkim zalicza do nich Instytuty Polskie, szczególnie uwzględniając rolę ich przedstawicielstw w Kijowie i Mińsku. Podkreśla działalność miast, takich jak Wrocław, Gdańsk czy Kraków oraz ze względu na położenie blisko wschodniej granicy, znaczenie Lublina i Białegostoku w współtworzeniu inicjatyw wspierających polską politykę kulturalną na kierunku wschodnim.
Raport zwraca uwagę na rolę edukacji jako ważnego fundamentu polskiego soft power realizowaną przez programy grantowe, staże, wymiany i stypendia. Wskazuje także media jako istotne narzędzie oddziaływania polskiego soft power. Zwraca także istotną uwagę na działalność organizacji pozarządowych – zarówno na mocne strony ich aktywności, jak i na wyzwania stojące przed nimi.
Raport przedstawia przede wszystkim inicjatywy polskie wobec Białorusi i Ukrainy, gdyż jak podkreśla Kacper Dziekan “choć do każdego z tych podmiotów Polska podchodzi inaczej, wspólnym mianownikiem jest jej zaangażowanie, znacznie większe niż wobec innych państw. Przejawia się to w liczbie inicjatyw podejmowanych wobec tych państw lub ich społeczeństw, skali współpracy z lokalnymi partnerami oraz ilości środków”.
Wśród rekomendacji poczynionych w raporcie znaleźć można propozycję pogłębienia współpracy instytucjonalnej instytucji polskich z partnerami białoruskimi i ukraińskimi w celu rozwijania kultur obu narodów przez ich diaspory żyjące w Polsce oraz konieczność wspierania nowatorskich inicjatyw idących pod prąd dotychczasowych stereotypów występujących w polskim społeczeństwie i dotyczących historii, literatury i sztuki wschodnich sąsiadów. Ponadto według Dziekana “polska dyplomacja publiczna i kulturalna powinna rozszerzyć swój zasięg geograficzny i w większym stopniu realizować swoje cele i zadania w państwach Kaukazu Południowego oraz Azji Centralnej” i nie-rosyjskich narodów Rosji dla “dekolonizacji obszaru zdominowanego przez Rosję”. Autor raportu wspomina także o konieczności rezygnacji z idei prometejskich w promowaniu polskiego know-how integracyjnego na Wschodzie czy priorytetyzowania polityki historycznej. Dziekan przestrzega również przed odcinaniem się od niezależnej i antyreżimowej kultury rosyjskiej. Zachęca również do szerszego wykorzystania polskiej kultury popularnej w zabiegach dyplomacji publicznej i kulturalnej.
Cały raport dostępny poniżej:
