Za nami dziewiętnasta edycja konferencji „Polska Polityka Wschodnia”. W tym roku ponownie do Wrocławia i Wojnowic przyjechali eksperci, dyplomacji, naukowcy, dziennikarze, politycy, samorządowcy i przedstawiciele trzeciego sektora z Polski i zagranicy. Tegoroczna edycja wydarzenia odbyła się w dniach 20 – 22 listopada.
Pierwszego dnia, który był otwarty dla publiczności, konferencja gościła we wrocławskim Ossolineum. Jeszcze przed rozpoczęciem konferencji Zakład Narodowy im. Ossolińskich umożliwił chętnym zwiedzanie swojej siedziby i wystawy „małe formaty Wielkiej Wojny”. Konferencję oficjalnie otworzyli Laurynas Vaičiūnas, prezes Kolegium Europy Wschodniej, Henryka Mościcka-Dendys, wiceministra Ministerstwa Spraw Zagranicznych, dr Łukasz Kamiński, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i Michał Młyńczak, wiceprezydent miasta Wrocławia.
Rozmowa otwarcia dotyczyła dziedzictwa Konstytucji 3 maja i jego współczesnego znaczenia dla krajów byłej Rzeczypospolitej. Gościem rozmowy był prof. Richardem Butterwick-Pawlikowski, główny historyk Muzeum Historii Polski, moderowała Beata Maciejewska, dziennikarka „Gazety Wyborczej”. Głównym wątkiem rozmowy stało się postrzeganie Konstytucji 3 maja przez społeczeństwa i elity litewskie, białoruskie i ukraińskie oraz dawne i obecne przedstawienie Konstytucji 3 Maja w historiografiach tych narodów.
Pierwsza debata tegorocznej konferencji była poświęcona polskiej polityce zagranicznej po wyborach w USA. W debacie udział wzięli wiceministra spraw zagranicznych Henryka Mościcka-Dendys oraz były minister do spraw Unii Europejskiej, Konrad Szymański. Debatę moderował Jan Niedziałek z TVN24 BiS. Paneliści podkreślili, że nowa administracja w Białym Domu stanowić będzie wyzwanie dla Polski i Europy. Konieczny jest jednak dialog, szczególnie w związku z polskim zaangażowaniem w ochronę wschodniej flanki NATO i wypełnianiem zobowiązań w ramach Sojuszu.
Debata została zorganizowana w ramach projektu „Rzeczpospolita Atlantycka – Jan Nowak-Jeziorański, a polska debata międzynarodowa” jako część programu „Patriotyzm Jutra” Muzeum Historii Polski. Dyskusja została nagrana, a jej fragmenty zostały retransmitowane przez TVN 24 BiS.
Również pod egidą projektu „Rzeczpospolita Atlantycka” gościom zaprezentowana została wystawa poświęcona Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu i jego roli w procesie akcesji Polski do struktur euroatlantyckich.Wieczór zakończył koncert Hordija Starucha, ukraińskiego muzyka, który w swojej twórczości łączy muzykę elektroniczną z melodiami tradycyjnymi.
21 listopada, konferencja przeniosła się do Zamku na Wodzie w Wojnowicach i miała charakter zamknięty. Panel rozpoczynający drugi dzień konferencji, był zatytułowany „Polityka USA wobec Europy Wschodniej po wyborach prezydenckich – nowa administracja, nowe podejście?” Prof. Agnieszka Legucka z Akademii Vistula, Paweł Markiewicz i Mateusz Piotrowski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM) oraz prof. Paweł Frankowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego debatowali na temat przygotowania Polski na możliwe fundamentalne zmiany na arenie międzynarodowej o trudnych do przewidzenia konsekwencjach wynikające ze zwycięstwa Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich w USA. Partnerem panelu był PISM.
Kolejna runda rozmów na temat „Rosja jako fundamentalne wyzwanie dla bezpieczeństwa Polski – stan obecny i perspektywy” odbyła się z udziałem ekspertów Ośrodka Studiów Wschodnich (OSW): Andrzeja Wilka i Marka Menkiszaka, dr Agnieszki Bryc, wykładowczyni Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Konrada Muzyka, dyrektora Rochan Consulting. W debacie poruszono kwestie siły polskiej armii i jej gotowości do odparcia zagrożeń konwencjonalnych i hybrydowych ze strony Rosji. Panel został zorganizowany wspólnie z Ośrodkiem Studiów Wschodnich (OSW).
W trakcie obrad została wyróżniona pamiątkową nagrodą Anna Kieturakis była urzędniczka Miasta Gdańska, która przez wiele lat odpowiadała za współpracę KEW-u z Gdańskiem i stała się naszą przyjaciółką.
W dwóch popołudniowych panelach rozmowy toczyły się na temat stosunków polsko-ukraińskich. Gorącą dyskusję angażującą audytorium wywołała debata „Błędne koło? Konflikt polskiej i ukraińskiej pamięci oraz polityk historycznych” z udziałem prof. Grzegorza Motyki, dyrektora Wojskowego Instytutu Historycznego i prof. Igora Hałagidy, wykładowcy Uniwersytetu Gdańskiego. Dyskusję moderowała dr Iwona Reichardt, członkini zarządu KEW.
W panelu pt. „Proces akcesyjny Ukrainy, a Polska. Wymiar ekonomiczny i społeczny. Szanse i wyzwania” udział wzięli prof. Danuta Huebner, była komisarz KE ds. polityki regionalnej, prof. Monika Stanny z Polskiej Akademii Nauk (PAN), Jan Strzelecki z Polskiego Instytutu Ekonomicznego i dr Paweł Marczewski z Fundacji im. Stefana Batorego. Moderatorem dyskusji był Marek Tejchman, zastępca redaktora naczelnego „Dziennika Gazety Prawnej”. W trakcie debaty podkreślono korzyści ekonomiczne dla Polski i Unii Europejskiej wynikające z akcesji Ukrainy. Zwrócono także uwagę na istotne wyzwania stojące przed instytucjami polskimi, ukraińskimi i unijnymi, których należy oczekiwać w procesie akcesyjnym Ukrainy.
Panel został zorganizowany wspólnie z Fundacją im. Stefana Batorego. Patronat medialny objął nad nim „Dziennik Gazeta Prawna”.
Podczas konferencji zaprezentowane zostały również główne tezy dwóch raportów: „Między Kresami a „Kulturą”. Polskie soft power na kierunku wschodnim” autorstwa dr Kacpra Dziekana z Uniwersytetu Concordia z Montrealu oraz „Na skrzyżowaniu Azji i Europy. Polityka zagraniczna Polski wobec Kaukazu Południowego” autorstwa Agnieszki Filipiak, zastępczyni redaktorki naczelnej „Forbes Woman”. W prezentacjach i towarzyszących im debatom wzięli udział oprócz autorów: Agnieszka Lichnerowicz, dziennika Radia TOK FM, Stasia Budzisz, pisarka i dr hab.Mariusz Maszkiewicz, były ambasador RP w Gruzji.
Dzień zakończyła Night Owl Session “Russian interference and European response: Case of Czechia and Slovakia”. Skalę wpływów rosyjskich w Rep. Czeskiej i na Słowacji nakreślili Domician Zahorjan, ekspert z NEST Intitute i Veronika Vichova, ekspertka z Center for an Informed Society. Debatę moderował Adam Lelonek z International Republican Institute (IRI)”. Partnerem nocnej sesji był International Republican Institute.
Podczas ostatniego dnia konferencji obrady były prowadzone w języku angielskim. Rozpoczęła je debata „Friends of Russia in the EU: From Far Right to Far Left” zorganizowanąaw ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej „Protecting European Values” wspólnie z IRI. Uczestnicy panelu: Krisitina Tsabala, analityczka z bułgarskiego Centrum Studiów nad Demokracją, dr Andrei Macsut z Rumuńskiej Akademii Nauk, Dmitri Teperik, dyrektor estońskiego Narodowego Centrum Obrony i Świadomości Bezpieczeństwa i dr Pola Cebulak z Uniwersytetu Vrije w Amsterdamie debatowali na temat rosyjskiej dezinformacji i zagrożeń dla demokracji w poszczególnych krajach Unii Europejskiej oraz reakcji UE na działania rosyjskie. Panel moderowała Veronika Vichova.
Następnie dr Piotr Oleksy, ekspert Instytutu Europy Środkowej (IEŚ), zaprezentował policy paper „European Union’s narrative resilience in the Black Sea region”, który posłużył jako wstęp do wykładu „Security and Resilience in the Black Sea region” wygłoszonego przez dr Jeni Cimpineau, dyrektorkę Euro-Atlantic Resilience Centre. Eksperci podkreślili utrzymywanie się zagrożenia dla wolnej żeglugi po Morzu Czarnym, w związku z wojną rosyjsko-ukraińską. Wyeksponowane zostały także wyzwania dla bezpieczeństwa w regionie wynikające z niejednoznacznego stanowiska Gruzji, Bułgarii czy Turcji wobec imperialistycznej polityki Kremla. Czarnomorski blok tematyczny zorganizowaliśmy razem z IEŚ.
Konferencję zakończył panel „The EU and the future of civil society in Russia”. Gośćmi debaty byli Rosjanie wspierający dążenia swojego kraju do zbudowania społeczeństwa obywatelskiego: Albert Kuznetsov, członek Rady Crew Against Torture i Sergej Lukashevsky, dyrektor Radia Sakharov. Komentatorami w dyskusji była Paulina Siegień z portalu new.org.pl i Pavel Havliček, analityk Asociace pro mezinárodní otázky (AMO). Panel moderował Adam Balcer, dyrektor programowy KEW-u. Uczestnicy panelu zgodzili się, że sytuacja w Rosji jest obecnie gorsza niż w erze Breżniewa, ale istnieją większe możliwości dla działań aktywistów praw człowieka przeciwstawiających się totalitarnemu reżimowi Władimira Putina.
Organizacja tak dużego przedsięwzięcia nie byłaby możliwa bez naszych partnerów. Tegoroczna edycja wydarzenia była objęta patronatem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP oraz wsparta finansowo przez Unię Europejską, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, Muzeum Historii Polski, Miasto Wrocław oraz Województwo Dolnośląskie. Patronami medialnymi były Dziennik Gazeta Prawna, Radio TOK FM i Radio Wrocław. Partnerami wydarzenia był Ośrodek Studiów Wschodnich, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Fundacja im. Stefana Batorego, Instytut Europy Środkowej, Asociace pro mezinárodní otázky (AMO), i International Republican Institute (IRI).
